Του Ηλία Κ. Μάρκου Υποστρατήγου ε.α. ΕΛ.ΑΣ.
Πριν από δέκα χιλιάδες χρόνια, όταν άρχισαν τα παγωμένα οροπέδια της παγετωνικής εποχής να υποχωρούν προς τον βόρειο και τον νότιο πόλο λόγω της κλιματικής αλλαγής, ο πληθυσμός της Γης παρουσίασε ραγδαία αύξηση. Κατά τους υπολογισμούς, πριν από οκτώ χιλιάδες χρόνια, στον πλανήτη μας κατοικούσαν από πέντε έως δέκα εκατομμύρια άνθρωποι, η πλειονότητα των οποίων ζούσε από το κυνήγι και την τροφοσυλλογή. Σταδιακά, από νομάδες και περιπλανώμενες ομάδες, κατέληξαν να εξημερώνουν ζώα, να οργανώνονται σε κοινωνίες, να εγκαταλείπουν τις πρόχειρες καλύβες και να εγκαθίστανται μόνιμα σ΄ένα μέρος, κατασκευάζοντας όλο και πιο μεγάλα σπίτια, για να στεγάσουν τις πολυπληθείς οικογένειές τους. Στα έξι χιλιάδες περίπου χρόνια πριν, στην κεντρική Μεσοποταμία, υπήρχαν μικρές πόλεις, οι οποίες καταλάμβαναν έκταση σαράντα έως πενήντα στρεμμάτων, με σπίτια που είχαν τοίχους από πλινθότουβλα και ξύλινες στέγες επιστρωμένες με κονίαμα. Χωρίς αμφιβολία ο στενός δεσμός του ανθρώπου με τη φύση, τον έκανε να πιστέψει σε κάποια αόρατη δύναμη που ρύθμιζε ολόκληρο τον κύκλο της ζωής, την ανάπτυξη, την αναπαραγωγή και το θάνατο.
Χίλια περίπου χρόνια αργότερα, στη Μεσοποταμία (στην πόλη Εριντού, νοτιοδυτικά της Ουρ) θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά η συλλογική λατρεία. Προς τιμήν της προστάτιδάς τους θεότητας Ένκι, που εξουσίαζε την ύδρευση της πόλης (Ένκι, θεός των υδάτων και της γόνιμης γης), οι κάτοικοι κατασκεύασαν ένα οίκημα που ήταν ναός και κέντρο της γεωργικο – βιοτεχνικής δραστηριότητας της πόλης. Την περίοδο μεταξύ πέντε έως τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν, υπάρχουν στη Μεσοποταμία και οι πρώτες μαρτυρίες για χρήση από τον άνθρωπο ιστίων για τα σκάφη, ενώ την επόμενη χιλιετία έχουμε την ανακάλυψη της πρώτης γραφής, αλλά και άλλες σημαντικές εξελίξεις σε άλλες περιοχές, όπως τη χρήση σκαφών και τροχών στην εγγύς Ανατολή, την ανακάλυψη τροχοφόρων οχημάτων στην ανατολική Ευρώπη, τη χρήση απλού αλετριού στη βόρεια και δυτική Ευρώπη, και την καλλιέργεια κεχριού στην Κορέα.
Γύρω, στα τρεις χιλιάδες χρόνια πριν, η εικόνα της κοιλάδας των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη άλλαξε ριζικά και η ερημιά που έφτανε βαθιά στο εσωτερικό της Μέσης Ανατολής (εννιακόσια χιλιόμετρα περίπου ανατολικά των ακτών της Μεσογείου) άρχισε να διαφοροποιείται εκπληκτικά. Στις όχθες των ποταμών κατά μήκος της κοιλάδας ξεπρόβαλαν μεγαλόπρεπες πόλεις και γύρω τους διαμορφώθηκαν εκτάσεις χωραφιών με σιτηρά, συστάδες από χουρμαδιές, ενώ μέσα από τα χονδρά τείχη που περιστοίχιζαν τις πόλεις υψώνονταν ναοί που δέσποζαν πάνω από την πόλη και την πεδιάδα. Αυτό που συντελέστηκε στην περιοχή αυτή, που οι αρχαίοι Έλληνες αργότερα ονόμασαν Μεσοποταμία, ήταν το πιο συνταρακτικό γεγονός της ανθρώπινης ιστορίας, ήταν η γένεση του πολιτισμού. Κάθε πόλη του πολιτισμού της Μεσοποταμίας ξεκινούσε από ένα μικρό αστικό κέντρο γύρω από ένα ιερό.
Κατά το πέρασμα των αιώνων, οι πόλεις αναπτύσσονταν κι εξελίσσονταν σε πόλεις-κράτη με τείχη και μεγαλύτερα ιερά και ναούς. Το μέγεθος των ναών σταδιακά αυξανόταν κι έτσι δημιουργήθηκαν τα ζιγκουράτ, τεράστιοι ναοί με πολλά επίπεδα που άγγιζαν τον ουρανό. Ίσως από τους ναούς αυτούς να προέρχεται ο εβραϊκός μύθος για τον Πύργο της Βαβέλ.
Οι απόγονοι εκείνων των παλιών γεωργών της εποχής του λίθου, που έγιναν γνωστοί ως Σουμέριοι και η χώρα τους ως Σουμερία, μετέτρεψαν τη φαινομενικά άγονη γη τους σε εκτάσεις αφθονίας, αλλάζοντας κυριολεκτικά την όψη του κόσμου.
